Triệu chứng ngại giao tiếp là một trong những bệnh nguy hiểm. Nếu không được điều trị kịp thời. Thì sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý và thể chất của người bệnh.
Vậy nguyên nhân, biểu hiện và phương pháp điều trị chứng bệnh này được thực hiện như thế nào. Mời bạn đọc cùng Box.edu tham khảo các nội dung chi tiết thông qua bài viết dưới đây.
Mục lục bài viết
Triệu chứng ngại giao tiếp là gì?
Triệu chứng ngại giao tiếp (Social Anxiety Disorder) là một biểu hiện của dạng rối loạn lo âu xã hội.
Thông thường, chúng ta thường có cảm giác lâu âu, căng thẳng. Trước khi bắt đầu một sự kiện lớn hoặc phải thuyết trình trước đám đông. Đây là điều hoàn toàn bình thường. Thế nhưng, những người mắc chứng ngại giao tiếp luôn trong trạng thái căng thẳng. Có cảm giác lo âu trước những tình huống được xem là bình thường. Ví dụ như trò chuyện với mọi người, bắt chuyện với đồng nghiệp mới. Ngại nói chuyện qua điện thoại.
Những người bị mắc triệu chứng ngại giao tiếp luôn có suy nghĩ rằng. Mọi người xung quanh đang bình phẩm, phán xét hoặc đánh giá về bản thân mình. Ngoài ra, họ còn luôn lo lắng về những hậu quả xấu có thể xảy ra. Khi họ tham gia các tình huống xã hội. Chính vì thế mà những người này thường có xu hướng né tránh và ngại giao tiếp, gặp gỡ.
Ngại giao tiếp xã hội là một tình trạng mãn tính liên quan đến mặt sức khỏe tâm thần. Thế nhưng thông qua những phương pháp điều trị khác nhau như tư vấn tâm lý. Học các kỹ năng đối phó hoặc điều trị bằng thuốc có thể giúp bạn đạt được sự tự tin. Và cải thiện được khả năng giao tiếp với mọi người xung quanh.
Ngại giao tiếp với xã hội là một khía cạnh liên quan đến vấn đề tâm lý
Biểu hiện của triệu chứng ngại giao tiếp xã hội
Theo thống kê, dấu hiệu của việc giao tiếp kém thường xảy ra trong độ tuổi vị thành niên, khoảng 13-14 tuổi. Trong đó, tỷ lệ nữ giới mắc bệnh cao gấp 2 lần so với nam giới.
Biểu hiện của người sợ giao tiếp xã hội bao gồm:
Luôn cảm thấy xấu hổ, tự tin về bản thân
Biểu hiện đầu tiên dễ nhận thấy ở những người đang mắc chứng ngại giao tiếp. Là họ luôn cảm thấy xấu hổ về chính bản thân mình. Họ luôn cảm thấy mất tự tin khi bước tới đám đông hoặc ăn uống ở nơi đông người.
Họ luôn cho rằng tất cả ánh mắt của mọi người xung quanh đang dồn vào để phán xét họ. Chính vì vậy mà họ thường sống khép ít, ít trò chuyện và cô lập. Cũng vì cảm giác xấu hổ nên họ không dám giao tiếp bằng mắt. Và thường có xu hướng né tránh ánh mắt của người khác.
Lo sợ người khác biết được bản thân đang lo lắng
Biểu hiện thứ hai của những người sợ giao tiếp xã hội. Là họ có nỗi sợ về việc người khác biết được bản thân đang lo lắng. Vì thế trong các cuộc giao tiếp họ thường có xu hướng im lặng. Và chỉ nói khi thật sự cần thiết.
Khi những người xung quanh nhìn người bệnh bằng ánh mắt chăm chú. Thì bản thân họ sẽ luôn bất an và có nỗi sợ to lớn. Thậm chí, một số người còn có những biểu hiện rõ rệt hơn như đổ mổ hôi. Tim đập nhanh, tay run rẩy, khó thở, đầu óc choáng váng.
Né tránh các tình huống xã hội
Triệu chứng ngại giao tiếp xã hội chính là việc bản thân người bệnh luôn cố gắng. Tìm cách né tránh các tình huống trong giao tiếp như: phát biểu trước đám đông, kết thân với người lạ, hẹn hò với người khác giới, ăn uống ở nơi công cộng.
Đối với trẻ nhỏ, chúng thường có xu hướng ngại lên trường. Vì trong thâm tâm luôn thường trực cảm giác sợ hãi khi bước chân vào lớp học.
Đối với người lớn, khi gặp chứng bệnh này. Họ thường lựa chọn các công việc hạn chế giao tiếp và gặp gỡ. Nhiều người còn lựa chọn cách làm việc tại nhà để không phải giao tiếp với các tình huống trong xã hội. Tuy nhiên, chính điều này đã làm cho họ mất đi nhiều cơ hội nghề nghiệp tốt hơn trong tương lai với mức nhu nhập ổn định hơn.
Biểu hiện của chứng bệnh là ngại giao tiếp với bạn bè xung quanh
Lo lắng cho những sự kiện chưa từng xảy ra
Biểu hiện tiếp theo của những người mắc chứng ngại giao tiếp. Là họ luôn có nỗi sợ về những sự kiện chưa từng xảy ra. Họ luôn đặt bản thân vào các tình huống như phát biểu trước đám đông. Hoặc thuyết trình ở các sân khấu lớn với một kết quả không tốt. Chính vì thế mà họ bị mọi người chê cười, chỉ trích và phán xét.
Cho dù người bệnh có thể nhận ra những sự mâu thuẫn. Vô lý về mặt cảm xúc nhưng họ là không kiểm soát tốt chúng. Nếu không điều trị kịp thời, họ sẽ luôn chìm đắm vào những suy nghĩ tiêu cực. Từ đó ảnh hưởng đến sức khỏe của bản thân.
Tự mình chỉ trích kỹ năng xã hội của bản thân
Nếu như những người sợ giao tiếp thường có biểu hiện. Là dành nhiều thời gian để nhớ lại các cuộc giao tiếp của bản thân với người khác. Những cuộc trò chuyện này luôn lặp lại trong suy nghĩ của họ. Và chính họ là người chỉ trích những kỹ năng xã hội của bản thân mình.
Bản thân người bệnh sẽ luôn tìm ra những sai sót trong giao tiếp của bản thân và chỉ trích chính mình. Thậm chí, họ còn tự phán xét mình một cách khắc nghiệt. Điều này gây ra sự dằn vặt, đau khổ cho người bệnh. Về lâu dài, bệnh nhân sẽ rơi vào triệu chứng nguy hiểm hơn liên quan đến bệnh trầm cảm.
Luôn dự đoán hậu quả tiêu cực cho các tình huống xã hội
Khi bản thân phải đối mặt với những tình huống xã hội. Những người mắc triệu chứng ngại giao tiếp thường dự đoán về những hậu quả tiêu cực. Ví dụ, khi bị thầy cô gọi đứng dậy phát biểu, họ thường nghĩ rằng mình sẽ lúng túng dẫn đến việc đọc vấp, đọc sai. Sau đó cả lớp sẽ chê cười và cho rằng bản thân là một người kém cỏi, vô dụng.
Xuất hiện các triệu chứng liên quan đến mặt thể chất
Khi phải đối mặt với các nỗi sợ trong giao tiếp. Bệnh nhân sẽ có một vài các biểu hiện liên quan đến mặt thể chất như sau:
- Đỏ mặt
- Chân tay run hoặc lạnh cóng
- Đổ mồ hôi trán hoặc khắp cơ thể
- Buồn nôn, chóng mặt
- Căng cơ
- Hoa mắt, thậm chí là ngất xỉu
Người bệnh dễ cáu gắt, mệt mỏi, thậm chí là ngất xỉu
Tránh các tình huống xã hội bình thường
Khác với những người bình thường, những người mắc triệu chứng ngại giao tiếp. Thường khó khăn khi phải trải qua các công việc hằng ngày. Cụ thể như:
- Ngại sử dụng Toilet nơi công cộng
- Không muốn làm quen, tương tác với người lạ
- Không ăn trước mặt người lạ
- Hạn chế giao tiếp bằng mắt
- Không muốn đi làm hoặc đi học
- Không thích vào phòng đã có người ngồi sẵn
- Không tham gia các buổi gặp gỡ hoặc các buổi tiệc đông người.
Nguyên nhân của chứng ngại giao tiếp xã hội
Hiện nay, chưa có câu trả lời chính xác cho câu hỏi nguyên nhân gây ra triệu chứng ngại giao tiếp xã hội. Bởi đa phần các trường hợp mắc bệnh lý này đều được phát hiện. Sau khi trải qua những cú sốc có ảnh hưởng trong cuộc đời. Ví dụ: tai nạn, mất người thân, bị lừa dối hoặc áp lực học tập…
Dù chưa xác định được chính xác nguyên nhân nhưng theo nghiên cứu và thống kê. Chứng ngại giao tiếp có liên quan đến những yếu tố như sau:
- Di truyền: Các bệnh liên quan đến rối loạn tâm lý, trong đó có bệnh giao tiếp xã hội thường là do di truyền. Nghĩa là một thành viên trong gia đình ở thế hệ này hoặc thế hệ trước đó đã từng bị rối loạn, lo âu hoặc mắc chứng bệnh trầm cảm.
- Mất cân bằng sinh hóa não: Yếu tố sinh hóa não sẽ chia phối hành vi, cảm xúc và suy nghĩ của người dùng. Thế nhưng như các yếu tố này bị ảnh hưởng hoặc mất cân bằng, người bện thường rơi vào trạng thái lo sợ hoặc suy nghĩa thái quá về một vấn đề nào đó.
- Yếu tố tâm lý xã hội: Triệu chứng ngại giao tiếp xã hội còn có thể xuất phát từ nguyên nhân do gia đình bao bọc quá mức khiến trẻ bị cô lập dẫn đến thiếu kỹ năng giao tiếp. Bện cạnh đó, việc chung sống quá lâu với những người mắc chứng bệnh này cũng làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh hoặc làm cho bệnh tình trở nên trầm trọng hơn.
- Một số yêu tố khác: Theo thống kê, những người mắc chứng ngại giao tiếp thường rơi vào độ tuổi vị thành niên cho đến năm 25 tuổi. Nguyên nhân có thể là do họ đã trải qua một vài chuyện làm sang chấn tâm lý như bị bạn bè tẩy chay, bị lạm dụng tình cảm, gia đình tan vỡ…Ngoài ra, những người thường tự ti về bản thân, nhút nhát hoặc rụt rè sẽ có nguy cơ mắc bênh cao hơn so với những người luôn lạc quan, vui vẻ, yêu đời.
Nguyên nhân của chứng bệnh này có thể xuất phát từ vấn đề tâm lý
Hậu quả lâu dài của chứng sợ giao tiếp xã hội
Trên thực tế, những người chưa từng trải qua chứng bệnh này hoặc không am hiểu kiến thức liên quan đến lĩnh vực tâm lý thì cho rằng sợ giao tiếp xã hội là đặc điểm tính cách chứ không phải bệnh lý.
Thế nhưng, bạn không biết rằng, chứng bệnh sợ giao tiếp sẽ ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Bởi người bệnh thường có tâm lý né tránh đám đông, ngại giao tiếp xã hội. Khi lớn lên, họ sẽ thiếu rất nhiều kỹ năng xã hội như: kỹ năng tranh luận phản biện, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng hợp tác.
Chính điều này sẽ là hạn chế lớn để họ có cơ hội mở rộng nghề nghiệp và giao tiếp với nhiều người. Công việc chính của những người này thường làm làm việc tại nhà và trao đổi công việc qua tin nhắn hoặc Email.
Ngoài ra, triệu chứng ngại giao tiếp xã hội còn là nguyên nhân gây nên các bệnh như trầm cảm do bản thân luôn cảm thấy e dè, tự ti khi phải đối mặt với người khác. Nỗi sợ này ngày càng lên cao khiến người bệnh cảm thấy bi quan, đau khổ, buồn bã, căng thẳng. Để giảm bớt những áp lực này, một vài người đã tìm đến những chất gây nghiện hoặc bia rượu để tự cô lập bản thân.
Nếu không có phương pháp chữa trị kịp thời, những người mắc bệnh thường nảy sinh ý định tự sát vì cảm thấy tuyệt vọng về bản thân.
Không những vậy, nghiên cứu đã chỉ rằng, chứng ngại giao tiếp xã hội có mối quan hệ mật thiết với các bệnh lý khác liên quan đến sức khỏe thể chất như: huyết áp cao, đau dây thần kinh tọa, hội chứng ruột kích thích, mất ngủ, đau mỏi vai…
Giải pháp điều trị triệu chứng ngại giao tiếp
Liệu pháp hóa dược
Chứng ngại giao tiếp xã hội thường gây ra các cảm giác như căng thẳng, mệt mỏi và bất an. Về lâu dài, người bệnh sẽ rơi vào trạng thái mệt mỏi và có nguy cơ mắc bệnh trầm cảm. Do vậy, thuốc là phương pháp đầu tiên được bác sĩ khuyên dùng trong quá trình điều trị bệnh lý này.
Sử dụng thuốc sẽ giúp người bệnh giảm các triệu chứng liên quan đến mặt tinh thần và cải thiện sức khỏe thể chất. Đồng thời thuốc cũng giúp cho quá trình trị liệu tâm lý đạt kết quả nhanh hơn. Tùy vào tình trạng bệnh mà bác sĩ có thể xem xét các loại thuốc phù hợp nhất.
Các loại thuốc được khuyên dùng nhằm hỗ trợ điều trị chứng ngại giao tiếp xã hội bao gồm:
- Thuốc SSRIs: Đây là loại thuốc chống trầm cảm được sở dụng phổ biến. Công dụng chính là làm tăng nồng độ Serotonin trong não bộ giúp cải thiện tâm trạng bi quan, bất an và sợ hãi của người bệnh.
- Thuốc TCA: Đây là loại thuốc chống trầm cảm 3 vòng. Thuốc này tác động đến nhiều chất nội sinh như: Dopamine, Serotonin, norepinephrine. Một số loại thuốc TCA phổ biến bao gồm: Amitriptyline, Clomipramine…
- Thuốc giải lo âu: Bao gồm một số loại như: Diazepam, Oxazepam, Chlordiazepoxide…Công dụng chính của các loại thuốc này là làm giảm lo âu, căng thẳng và xoa dịu thần kinh.
- Thuốc chẹn Beta: Công dụng chính của loại thuốc này là làm giảm các triệu chứng như nghẹn thở, tăng huyết áp, nhịp tim nhanh, thở nông…Nhóm thuốc này được các bác sĩ khuyên dùng trong những trường hợp thật sự cần thiết vì nó tiềm ẩn khá nhiều rủi ro và tác dụng phụ lâu dài.
Liệu pháp tâm lý
Bên cạnh việc dùng thuốc, liệu pháp tâm lý sẽ là phương pháp được sử dụng song song nhằm giúp người bệnh cải thiện được tình trạng bệnh tốt hơn. Phương pháp này mang lại nhiều lợi ích giúp bệnh nhân kiểm soát được sự tự ti, căng thẳng của mình khi phải đối mặt với các tình huống giao tiếp. Hoặc tiếp xúc nơi đông người.
Ngoài ra, liệu pháp tâm lý còn có tác dụng tuyệt vời giúp những người mắc triệu chứng ngại giao tiếp cải thiện được một số kỹ năng như: kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng học giao tiếp. Việc trang bị cho bản thân những kỹ năng mềm sẽ giúp người bệnh cảm thấy tự tin hơn và dễ dàng hòa nhập với những người xung quanh. Từ đó cơ hội việc làm cũng mở rộng hơn.
Thông thường, các liệu pháp tâm lý sẽ thường được thực hiện theo hình thức cá nhân. Tuy nhiên, người thân cũng có thể tham gia hình thức trị liệu này dưới hình thức nhóm. Mục đích của việc này là để giúp người nhà có thêm nhiều kiến thức, kỹ năng và hiểu về tâm lý người bệnh. Từ đó có cách ứng xử phù hợp để hỗ trợ cải thiện sức khỏe tâm lý người bệnh.
Thiền giúp bạn giảm căng thẳng, mệt mỏi và stress kéo dài
Áp dụng các biện pháp tự cải thiện
Chứng ngại giao tiếp không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý mà nó còn ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất. Do đó, bản thân người bệnh cũng cần phải có những biện pháp tự cải thiện sức khỏe và vượt qua nỗi sợ hãi của bản thân.
Bạn có thể tham khảo một vài biện pháp tự cải thiện như sau:
- Tập nói chuyện trước gương: Trước khi phải trò chuyện và thuyết trình trước đám đông, bạn có thể tự tập luyện trước gương nhiều lần. Việc tập đi tập lại nhiều lần sẽ giúp bạn cảm thấy tự tin hơn và có một bài thuyết trình mạch lạc, trôi chảy.
- Giao tiếp thường xuyên với những người mắc bệnh sợ giao tiếp xã hội: Những người mắc triệu chứng ngại giao tiếp xã hội thường có cảm giác tự ti, căng thẳng khi phải kết bạn và trò chuyện với người lạ. Tuy nhiên, nỗi lo sợ này sẽ giảm đi rất nhiều lần nếu bạn cũng có thể kết bạn với những người cùng mắc bệnh lý này. Ngoài ra, việc trò chuyện với những người có cùng hội chứng bệnh sẽ giúp bệnh nhân có thêm kinh nghiệm và kiến thức để khống chế được nỗi lo sợ, mất kiểm soát của mình.
- Ngồi thiền: Thiền là liệu pháo tuyệt vời giúp bạn cải thiện các vấn đề liên quan đến tâm lý. Việc học thiền giúp người mắc bệnh cải thiện tâm trạng, giảm căng thẳng, lo âu, sợ hãi và giải phóng những nguồn năng lượng tiêu cực trong cơ thể.
- Có lối sống lành mạnh: Lối sống lành mạnh bao gồm: ăn đủ bữa, tập thể dục để nâng cao sức khỏe, ngủ đủ giác, tránh rượu bia, chất kích thích để cải thiện sức khỏe thể chất và tinh thần.
Tổng kết
Triệu chứng ngại giao tiếp xã hội sẽ gây ra nhiều hệ lụy nguy hiểm. Nếu bạn không có phương pháp điều trị kịp thời. Vì thế, bản thân mỗi người và gia đình phải có những biện pháp phòng ngừa chứng bệnh này ngay cả khi chúng chưa xảy ra.
Với những kiến thức mà chúng tôi đã chia sẻ hy vọng bạn đọc đã trang bị được cho mình những kiến thức cần thiết. Để có thể vượt qua được chứng bệnh này giúp hòa nhập thế giới xung quanh một cách dễ dàng hơn bạn có thể tham khảo thêm khoá học giao tiếp trên Box, được các giảng viên hướng dẫn chi tiết và dễ hiểu.
Cảm ơn và chúc các bạn thành công!
